نقد عدم اعتقاد داوکینز به خدا

بسم الله الرحمن الرحیم

    ریچارد داوکینز در کتاب ساعت ساز نابینا:

"تا قبل از داروینیسم، هیچ کس نمی توانسته واقعا بی خدا باشد.

پیچیدگی موجودات زنده نیازمند توضیح است"

    حتی داوکینز هم این درک را دارد که باید برای یک پدیده ی بسیار پیچیده مانند حیات، علتی باشد و تا هنگامی که به این علت نرسیده ایم، نمی توانیم خدا را کتمان کنیم.

اما راز نهفته در نیاز به این علت چیست؟ احتمال. احتمال این که موجودی پیچیدگی یک حیوان از سر تصادف ایجاد شود صفر است و این نیازمند توجیه است. اما به قول خود داوکینز، یک کوه که حاوی مخلوطی از چندین نوع سنگ است، ممکن است بسیار پیچیده تعریف شود. چه چیزی باعث می شود ما برای یک سلول ارزش قائل شویم، اما برای کوه نشویم؟ شگفتی سلول اینجاست که نظم آن منجر به نتیجه ای می شود که مطابق ادراک ماست(تولید مثل و حیات). فرض کنید تکه سنگی از کوه برداشته اید و به آن نگاه می کنید: پر است از خراشیدگی. توجه تان را جلب نمی کند و شگفت زده نمی شوید. حال تصور کنید خراش های روی سنگ ها، به صورت نوشته های با معنی باشند: شما از تعجب شاخ در می آورید...ذره ای شک نمی کنید که کسی این متن ها را نوشته است. چرا؟ چون احتمالش صفر است! هر دو مورد خراش روی سنگند...چگونه این یکی احتمالش صفر است؟ اگر خراش های روی سنگ ها هر یک به زبانی ناآشنا حاوی یک معنی بود چه می گفتید؟ به شرط این که بی شمار زبان وجود داشته باشد، دیگر ذره ای جای شگفتی نیست. از طرف دیگر، اگر از بین سنگ ها با مشقت سنگی را پیدا می کردید که در میان خط خطی هایش یک کلمه ی با معنی خوانده شود، آن را قطعا تصادفی می انگاشتید. هرچه تعداد سنگ های دارای کلمه بیشتر شود، احتمال شانسی بودن به سمت صفر می رود؛ همچنین اگر نوشته های روی سنگ حاوی لغات بیشتری بشوند. اگر این مطالب را کنار هم بچینیم،  نظم نامحتمل و غیر تصادفی را اینچنین تشریح می کنیم:

    ساختاری که در جای جای گستره ی بسیار وسیعی از خود برای انسان حاوی معنی باشد، تصادفی ایجاد نشده است؛ بلکه برای انسان طراحی شده است.

    می دانم بحث بسیار پیچیده شده است، اما گریزی نیست...تلاش می کنم حق مطلب را ادا کنم و آن را به خوبی شرح دهم.

    بگذارید با یک مثال از نو شروع کنیم: یک تاس را 200 بار به تصادف می اندازیم: دفعه اول 2 می آید، دفعه ی بعد 3 می آید، بعد 4، بعد 5، بعد 6، بعد 1، بعد 2 و.... چه نتیجه ای می گیریم؟ این تاس به هیچ وجه عادی نیست؛ بلکه طراحی شده است تا طبق دنباله ی ساده ی فوق عمل کند.

    ما در اینجا شاهد تاس هستیم که در گستره ی وسیع زمانی استقرارهایش(اعدادش) برای انسان حاوی معنی هستند. احتمال رخ داد هریک از این حالت ها به خودی خود صفر نیست، بلکه در هر مرحله تاس ریزی احتمال پیروی از توقع انسان یک ششم است؛ جز دفعه ی اول که احتمال یک است. لذا احتمال شانسی بودن این فرآیند برابر یک به روی شش به توان 199 است...یعنی صفر.

   به طور کلی، هرگاه فرآیندی به طور پیوسته از مسیری پیش برود که برای انسان قابل درک باشد، این رویداد هدایت شده است نه تصادفی.

    در مبحث تکامل، داروینیسم چگونگی این هدایت را تشریح کرده است که بر پایه ی قوانین فیزیک، حیات هدایت می شود تا به اینجا برسد. اما مسئله حل نشده است؛ تنها بار سوال از دوش زیست شناسی به دوش فیزیک انداخته شده است: چرا جهان اینقدر منظم و قابل درک عمل می کند که به تکامل مجال ظهور بدهد؟ شکی نیست که اندک خللی در رفتار جهان(قوانین فیزیک) کافی است تا تکامل به کلی منتفی شود. به عبارت دیگر:

    تکامل داروین به معنی ایجاد تصادفی نظم از بی نظمی نیست؛ بلکه نظم موجودات زنده به زعم داروینیسم ریشه در نظم کلی جهان دارد. لذا پرسش ما درباره ی ناظم پابرجاست: چه کسی جهان را مطابق ما سامان داده است؟

    جهان ساختار بسیار وسیعی است که شدیدا برای ما قابل درک است. برای درک این نکته کافی است جهان غیر قابل درک را در نظر بگیریم: مثل یک تلویزیون برفکی پر از پیکسل هایی که بدون هیچ نظمی روشن و خاموش می شوند. احتمال این که جهان اطراف بدون ناظم برای ما قابل ادراک باشد، بسیار شبیه به این است که برفک های تلویزیون تصادفا برایمان فیلم پخش کنند!

    مشکل داوکینز اینجاست که مسئله را از دوش زیست شناسی برداشته و به دوش فیزیک انداخته است. سپس به دلیل این که رشته ی تخصص او فیزیک نیست صورت مسئله را پاک کرده است. حال آن که تا هرکجا پیش برویم، مجبوریم وجود خدا را بپذیریم زیرا جهان مطابق ادراک انسان است و احتمال این صفر است. استیون هاوکینگ نیز در آخرین سخنان خود در ترکیه اعتراف کرده است که نظرش درباره ی خدا تغییر کرده است و نمی توان خدا را کتمان کرد.